Een bijzondere schenking voor Duivenvoorde
Blog door Simone Nieuwenbroek, conservator Kasteel Duivenvoorde
Afgelopen winter mocht Duivenvoorde van Diederik en Irina van Wassenaer-Shavgenia een genereuze schenking ontvangen: een zilveren dienschotel met een wel heel bijzonder verhaal. De prachtige schotel draagt het alliantiewapen van Arent IX van Wassenaer en Anna Margaretha Bentinck, het echtpaar dat Duivenvoorde in de vroege achttiende eeuw in handen had en bewoonde. Aangezien er sinds de late achttiende eeuw nog maar enkele objecten uit de periode Van Wassenaer op het kasteel bewaard zijn gebleven, is de schenking een unieke aanvulling op de Collectie Duivenvoorde.
De schotel, aan de randen gedecoreerd met een gedraaid motief en acanthusbladeren, draagt de verstrengelde wapens van Arent XI van Wassenaer (1669-1721) en Anna Margaretha Bentinck (1683-1763), dat van hem herkenbaar aan de wassende manen, dat van haar aan het ankerkruis. Vaak werden objecten voorzien van een alliantiewapen ter gelegenheid van een huwelijk. Hoogstwaarschijnlijk was de schotel dan ook een cadeau dat het jonge echtpaar kreeg ter gelegenheid van hun huwelijk in 1701.
Een koninklijk huwelijk
De banden tussen Duivenvoorde en Oranje waren hecht. Dat was al zo vanaf de late zestiende eeuw en dat gold ook voor de periode waarin Willem III stadhouder was van de Republiek en Arent IX van Wassenaer op Duivenvoorde de scepter zou gaan zwaaien. In 1688 waren Willem III van Oranje en de Engelse koningsdochter Mary Stuart naar Engeland vertrokken om daar de koning af te zetten en zelf koning te worden. Het lukte en een jaar later werd Willem III gekroond en ging hij de geschiedenisboeken in als de koning-stadhouder. In deze Glorious Revolution werd Willem III gesteund door een aantal hechte vertrouwelingen, waaronder Hans Willem Bentinck en Arent IX van Wassenaer. Bentinck bleef in Engeland en Arent kwam terug naar Nederland om ook hier als lid van de Staten-Generaal de politiek voor Willem III in de gaten te houden.
De mannen bleven contact houden en kort daarna trouwde Arent in Voorschoten met de dochter van Bentinck, Anna Margaretha. Hoe hecht de banden tussen het paar en de stadhouder waren, laat een bijzonder huwelijkscadeau zien: Willem III gaf het paar een set massief zilveren vuurbokken, ook versierd met het alliantiewapen van Arent en Anna Margaretha. Een zeer genereus geschenk passend bij de goede relaties tussen Duivenvoorde en Oranje.
Aangezien de schotel hetzelfde alliantiewapen draagt als de vuurbokken en beide in 1701 in Londen gemaakt zijn, is de gedachte dat ook dit object door de koning-stadhouder zou zijn geschonken niet vreemd. Toch zou het vorstelijke cadeau ook van in Engeland wonende vrienden of familieleden zijn.
Via de vrouwelijke lijn
Er is maar weinig zilver uit de periode van de Van Wassenaers op Duivenvoorde bewaard gebleven. Dat had alles te maken met het feit dat het huis, het landgoed en de familiecollectie in de achttiende eeuw voor het eerst via vrouwelijke lijn zou vererven.
Dankzij het feit dat Duivenvoorde in 1226 in onversterflijk leen was gegeven, was het mogelijk dat het landgoed, het kasteel en de familiecollectie via vrouwelijke lijn kon vererven. De eerste vijf eeuwen was dit een zekerheid die men achter de hand had, maar die niet hoefde te worden aangesproken. Bijna vijfhonderd jaar zou het familiebezit vererven van vader op zoon en zien we opvolgende generaties mannelijke eigenaren. In 1721 zou daar verandering in komen. In dat jaar stierf Arent IX van Wassenaer. Hij en zijn echtgenote Anna Margaretha Bentinck hadden een heel aantal kinderen gekregen, dochters en zonen, maar bij zijn overlijden had Arent al zijn mannelijke erfgenamen overleefd. Gelukkig was daar het onversterfelijk leen en kon Duivenvoorde in familiehanden blijven, weliswaar via vrouwelijke lijn.
Duivenvoorde vererfde aan hun dochters. Het enige probleem: dochters trouwden met mannen met buitenplaatsen en gingen veelal op het bezit van hun echtgenoot wonen. Dochter Jacoba Maria trouwde met Frederik Willem Torck, de heer van Rosendael, dochter Louise Isabella Hermelina trouwde met Frederik Willem van Reede, de heer van Amerongen. Daar namen zij hun intrek en zoals gewoon namen zij grote delen van de familiecollectie met zich mee, waarna die later via vererving op die huizen en in de familie bleven.
Twee eeuwen later kwam de schotel via de familie Van Pallandt op Rosendael weer in handen van de familie Van Wassenaer. Des te bijzonder dus dat nu dit prachtige object weer zijn weg naar het oude familiebezit heeft teruggevonden.
De schotel is vanaf 25 april te zien bij een bezoek aan Duivenvoorde.